 |
| omenatge ara lenga occitana a vielha (aran) |
ne credi pas que sia possible qu'un valencian-gascon lanci un blòg shens començar per un article sus açò. com quauqu'un dens aqueths dus costats, ne pòdi pas insistir-i pro: era lenga occitana –com occitània en generau– ne seré pas ací, on ei ara, si n'estosse pas gràcias ath son hrair, eths país catalans.
eth catalan e er occitan qu'an patit ua hòrta repression politica e sociau pendent longtemps, dont eth còp mortau arribè ath sègle XX. mes qu'i a ua causa qu'aimarí qu'era gent dens er estat espanhòu, en particular aqueths dera comunautat autonòma (çò que sia que signifique aquò) de catalonha, qui a eth mei de drets dens aqueth encastre, comprengan. er'escòla qu'ei en catalan, era television qu'ei en catalan, era senhalizacion deras carrèras qu'ei en catalan. òc, n'ei pas ideau, quitament dens eth país valencian, on era situacion ei hèra mei deplorabla. mes quitament atau, véder quauquarren atau dens eths parçans en territòri francés... que seré un saunei. un saunei qui sembla luenh, luenh dera portada.
er estat francés que contunha de virar er'esquia a tot çò qui sia occitan. la langue de la république est le français. punt. com si n'existíssem pas, com si n'estóssem pas arren mei que folclòre dont se pòt tirar benefici. e qu'ei evident, qu'ei çò que vaderem. que soi optimista, qu'ac juri, mes pas tant que sia parís qui decideish on anaram. per contra, er occitan qu'ei ua lenga pleament oficiau dens quauque endret deth monde. un endret qui s'apèra catalonha.
despuish eth 2010, er occitan qu'ei ua deras tres lengas oficiaus de catalonha. eras autas que son eth catalan e –entà rasons aras quaus ne harèi pas aunor en perdent eth men temps en tot explicar– eth castelhan. e non, pas solament dens era val d'aran, qui ei eth sol parçan occitan dens eth territòri espanhòu, mes dens tota era comunautat autonòma. que'vs podetz adreçar ara deputacion de tarragona en occitan e que seratz responuts dens era lenga.
n'ei pas era sola faiçon dont catalonha a hèit usatge dera situacion dera vath entà promòver er occitan en generau. per exemple, eths emetedors catalans 3Cat, betevé e lleida televisió qu'auhereishen nombrós contienuts en occitan (que n'i deuré aver mei, hèra mei; jo anarí quitament dinc a díser qu'i deuré aver ua cadena de television publica entièrament en occitan coprodusida dab er estat francés, mes qu'ei ua istòria entà un aute dia). e qu'i a tanben iniciativas hòrtas ar entorn deths país catalans, com eth cercle d'ahrairament occitanocatalan (caòc) o era universitat de lhèida qui sosmet eths estudiants dera filologia catalana a un solide aprendissatge der occitan (ne sabi pas perqué ei era sola ad ac har).
eth cas que tempti de mostrar ací, qu'ei qu'occitània ei sola. com era màger partida deth país ei administrada per un estat qui ne's preocupa pas brica dera soa situacion, eth sol futur que vedi entara lenga e eth país qu'a besonh der'ajuda deth son hrair. que volerí demandar, com quauqu'un qui a vist eth péger deths dus costats, de tribalhar amassa. dilhèu que'm diratz «no shit, diego, que hèm dejà aquò». ne poiretz pas estar mei enganats. n'avetz pas ua idèa deth nombre de catalans (e shens parlar dera rèsta deths país catalans...) qui ne saben pas qu'er occitan existeish. qu'enteni tostemps gent qui ditz que catalonha a duas lengas oficiaus –qui comenci de sorríder– juste abans que digan que son eth catalan e eth castelhan.
era ignorància ne's limita pas a aquò, pr'amor que nombrós catalans (dont hèra que son fervorós nacionalistas e independentistas!!) que contunhan de denigrar er occitan. que disen qu'ei inutile, qu'ei tròp minoritari entà har quauquarren. hèra d'aqueths arguments que'm semblan confús. que son fautius tanben, mes sustot confús. que son atacas qu'era medisha lenga catalana sòfre milèrs de còps cada dia. que compreni que si's va a girona, que s'enten catalan, mes que's pòt víver a tolosa tota ua vita shens saber qu'er occitan i existeish. mes si'm permetetz de'vs desvelhar un drin er esperit, qu'èm tots dens era medisha luta. er eslit qu'arriba, qu'ètz juste un drin au darrèr. que seratz massacrats egaument, juste mei tard. qu'ei completament insignificant quant ei fotuda ua lenga. si ne voletz pas escotar eras nostas revindicacions per empatia, ac hètz au mensh entath vòste pròpi interès.
aquò n'ei pas ua causa der endoman. aprenetz er occitan. respectatz er occitan. protegitz er occitan. ne siam pas madrid o parís dab ua color diferenta.
(qu'apreni enqüèra er occitan, pr'amor que malurosament ne soi pas un locutor natiu. eths locutors de bearnés / occitan en generau qui volerén corregir que son plan benvenguts! mercés!)